JERARDO ELORTZA, IDAZLEA.

NdeG.

"Herriko toki, pasarte eta pertsonen inguruko lana jasotzea oso gustuko izan dut betidanik"

Hizkuntzan, etnografian, ondarean eta beste zenbait esparrutan. Herriko kulturaren alde egin duen lanagatik omenaldia jasoko du Jerardo Elortza oñatiarrak

ANABEL DOMINGUEZ - Miércoles, 30 de Mayo de 2018 - Actualizado a las 09:35h

Jerardo Elortza, idazlea.

Oñati. Euskaltzale eta historiazale amorratua. Herriari buruz ikertutakoa herrian bertan zabaltzeaz arduratzen dena. Gertukoa. Beti lagun-tzeko prest. Gauza asko esan daitezke Jerardo Elortza (1944) oñatiarraren gainean. Beraz, egindako lanagatik aitortza egingo zaio ekainaren 1etik 9ra arte herritar talde batek antolatutako Kultur astearen baitan (ostiralean erakusketa zabalduko da kultur etxean). Elortzak bere etxeko ateak zabaldu dizkio egunkari honi. Liburu artean aurkitu dugu elkarrizketa honen protagonista. Beti irribarre batekin ahoan.

Omenaldia egingo dizute zure herrian. Nola jaso zenuen berria?

Jakin nuenean ezustekoa eta, aldi berean, sustoa (barrea) hartu nuen. Izan ere, egun bateko jardunaldiaren ordez, aste osoko programa prestatu dute. Eskerrak ere eurentzako.

Antolatutako Kultur astearen eskutik, 60-70 hamarkadetan Oñatin bizi izan zen euskal eta kultur berpizkundearen eragileak Jerardo dago euren artean ere gogoan izango dira. Zer nolako oroitzapenak dituzu urte horietaz?

Garai hartan Oñatz Kultura Elkartea sortu zen, esaterako. Herriko neska-mutilak harremanetan jartzeko bide bat izan zen hura. Baina ez zen hori bakarrik. Aldizkari bat atera zen eta antzerki taldeak ere jarri ziren martxan, bat euskaraz eta beste bat gazteleraz. Halaber, ikastola orduan hasi zen indarra hartzen, udal liburutegiko batzordeak bere bidea egin zuen Urte haietan mundu osoan aldaketak gertatzen ari ziren eta Oñati ez zen salbuespen bat. Bi-hiru urte, agian frankismoaren ondarretako urte gogorrenak, kanpoan eman nituen;1970ean soldadutzara joan nintzen, Marinara hain zuen, eta Alemanian ere egon nintzen tesina bukatzen (Alemaniar filolologia ikasi zuen).

Nolakoa zen euskararen egoera?

Auzoetan euskararen presentzia handiagoa zen. Erdigunean, aldiz, mutilen artean bai, baina neskek erderara jotzen zuten. Ikasketak gazteleraz ziren, euskaraz zerbait ikasten zen baina ez gehiegi;beraz, gure kabuz ibiltzen ginen. Gaztetan, Saturraraneko Seminarioan Gipuzkoako beste herri askotako ikasleekin egin nuen topo eta han gehiago entzuten zen euskara. Donostiara joan nin-tzenean (hango Seminarioan zazpi urte egin zituen Elortzak) bizpahiru irakasle militante izan nituen, Juan Mari Lekuona eta Antton Garro.

70. hamarkadan Oñatin agerkariak kaleratzen hasi zineten.

Lehenengoa 1971n argitaratu zen. Ekimen hori Felix Ugartek bultzatu zuen eta lehen aleak gazteleraz ziren, Boletín de la Biblioteca Municipal de Oñati izenburupean. Bi urte geroago, Oñatiko Liburutegiko Agerkaria zen aldizkari txiki horren izen ofiziala. Herriko etnografia eta demografia zuten ardatz artikulu haiek, beste ba-tzuen artean. Horrez gain, garai hartan lehen filmak grabatzen hasi ginen: lihogintzaren gainekoa Zubillagan eta Corpusei buruzkoa. 1982an, ordea, Oñatiko historia eta arte bilduma liburua kaleratu genuen eta hori herria ezagutzeko aukera on bat zen.

Irakaskuntza ogibidea izateaz aparte, historian, ondarean eta beste esparrutan murgildu zara.

Herria bere osotasunean aztertu dut. Pertsona, toki edo pasarteen inguruko informazioa eta lana jasotzea oso gustuko dut. Bestalde, talde askotan ibili izan naiz (Kapirixo, Laixan, Artixa...) eta hori pozgarria da. Kontzejupetik aldizkarian publikatzen ditudan an-tzinako argazkiak herria hobetu ezagutzeko baliagarri dira.

Nolakoa da edozein egun Jerardo Elortzaren bizitzan?

(Barre). Erretiroa hartu nuenetik gauza gehiago egin beharko nituzke: kirola, paseatu.... Baina beti ditut konpromisoak. Lagunek ezetz esaten ikasi behar dudala esaten didate. Ez da erraza. Dena den, astean zehar etxeko lanekin nahiko lan dut eta ondo etortzen dira burua apur bat arintzeko. Aldizkariak, egunkariak, historiako liburuak, saiakerak... irakurtzen ditut.

Mikel Biain alkateak artxibo ibiltari moduan definitu zaitu.

(Irribarrea). Herriko gauzekin ibiliz, jende asko etortzen da niregana galderak egitera, horien artean, ikasle asko. Eskualdeko herriak nahiko aztertu ditut, Arrasate, Bergara , eta Euskal Herriko beste hainbat toki ere. Bestalde, Udalak aterako duen bilduma Jerardo Elortza izena izango duena sorpresa izan da.

Zer proiektu duzu esku artean?

Euskararekin zer harreman izan dudan jasoko duen lan bat, Egan aldizkariak eskatutakoa. Hogei bat orri idatzita ditut, baina 1965eraino besterik ez naiz heldu. Manuel Umerez eta Migel Plaza euskal idazle oñatiarrei buruz ere zeozer dut idatzita, beste gauza batzuen artean.

Gipuzkoatzen

Gipuzkoako txokorik maiteena. Altzo, Lazkaomendi eta bere ingurua..., eta zer esanik ez, Oñatiko parajeak.

Festa bat. Aspalditik joan ez naizen arren, Urbiako San Inazio Eguna. Gaztetako oroitzapenak baditut eta.

Mendi bat. Artzanburu eta Arriurdin.

Hondartza bat. Ez naiz hondartzan egotekoa, paseatzekoa baizik. Saturraran esango nuke, han izan nituen bizipenengatik Seminarioan ikasi nuenean.